دنیای کد نویسی همواره با آزمون و خطا همراه است. برنامه‌نویسان دائما باید کدهایی که می‌نویسند را بازبینی کنند تا باگ‌های احتمالی را شناسایی و نسبت به رفع آن‌ها اقدام نمایند. از طرفی دیگر، قبل از راه‌اندازی پلتفرم‌های اصلی لازم است همه جوانب امر به خوبی سنجیده شود. اهمیت این موضوع در خصوص شبکه‌های بلاک چین به مراتب بیشتر است. کوچک‌ترین ایرادی در یک شبکه می‌تواند سرمایه میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان به مخاطره بیندازد و یک پروژه را به شکست بکشاند.
به همین دلیل همواره در کنار بلاک چین‌های اصلی، شبکه‌های آزمایشی نیز راه‌اندازی می‌شوند. این شبکه‌های آزمایشی که محلی برای تست برنامه‌ها هستند، اصطلاحا تحت عنوان تست نت (Testnet) شناخته می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی تفاوت تست نت و مین نت بپردازیم.
تست نت چیست؟ (Testnet)
همان‌طور که از ظاهر کلمه تست نت (Testnet) بر می‌آید، این مفهوم به یک شبکه آزمایشی گفته می‌شود که در کنار بلاک چین اصلی و به‌صورت جداگانه راه‌اندازی می‌شود. معماری و کد نویسی شبکه‌های تست نت و مین نت تقریبا شبیه به یکدیگر است. در عین حال، ممکن است تفاوت‌هایی هم از نظر فنی و اجرایی بین آن‌ها وجود داشته باشد که در ادامه بیشتر در این باره توضیح می‌دهیم.
قبل از هرگونه تغییر و تحول در شبکه بلاک چین اصلی، معمولا برنامه‌های پیش‌بینی شده به‌صورت آزمایشی در تست نت اجرا می‌شوند. این کار باعث می‌شود تا بدون تحمل ریسک، کم و کیف برنامه‌های جدید و تغییرات اعمال شده ارزیابی شود. در نتیجه پس از برطرف کردن ایرادات احتمالی، قابلیت‌های جدید به شبکه اصلی افزوده می‌شود.
اهمیت شبکه‌های تست نت چیست؟
کوچک‌ترین باگ و مشکل در یک بخش از شبکه بلاک چین می‌تواند دردسرهای زیادی را به دنبال داشته باشد. هکرها منتظر فرصت‌هایی هستند که از طریق آن‌ها کنترل تمام یا بخشی از یک شبکه بلاک چین را در دست بگیرند. در چنین شرایطی آن‌ها می‌توانند سرمایه کاربران را به سرقت ببرند.
حتی اگر یکبار چنین اتفاقی در یک بلاک چین رخ دهد، کافیست تا این شبکه برای همیشه اعتبار خود را از دست بدهد. اگر به تاریخ 15 ساله بازار کریپتوکارنسی نگاه کنید، از این دست اتفاقات کم رخ نداده است.
به همین دلیل وجود شبکه تست نت در کنار بلاک چین اصلی اهمیت بسیار زیادی دارد. گردانندگان یک شبکه می‌توانند هرگونه تغییر و قابلیت جدیدی را از طریق تست نت ارزیابی کنند. حتی این امکان وجود دارد که دسترسی محدود گروهی از افراد را هم به شبکه تست نت به وجود آورد تا از این طریق، بازخوردهای کاربران هم مورد بررسی قرار بگیرد.
تست نت فرصت شبیه سازی ایده‌ها در نزدیک‌ترین شرایط به فضای واقعی را فراهم می‌کند. بسیاری از شبکه‌های بلاک چین معتبر، تست نت اختصاصی خود را در اختیار توسعه دهندگان نیز قرار می‌دهند. به‌این ترتیب توسعه دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند هم می‌توانند از این فضا برای آزمایش برنامه‌های خود قبل از اجرایی کردن، استفاده کنند.
تفاوت تست نت و مین نت چیست؟
نوبت به بررسی تفاوت تست نت و مین نت می‌رسد. هرگونه تغییر و تحولی در شبکه مین نت (Mainnet) یا اصلی، تمام کاربران فعال در اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که اقدامات انجام شده روی شبکه تست نت هیچ اختلالی روی شبکه اصلی ایجاد نمی‌کند.
شبکه‌های مختلف برای انتقال برنامه‌ها از تست نت به مین نت مسیرهای مختلفی را طی می‌کنند. گاهی اوقات تصمیم‌گیری برای برنامه‌های جدید به‌طور مستقیم توسط بنیان‌گذاران یک شبکه صورت می‌گیرد. این در حالی است که بعضا، بسیاری از شبکه‌ها از سازمان خودگران (DAO) اختصاصی خود برای رای‌گیری در این زمینه بهره می‌برند.
معمولا مرسوم است که شبکه های بلاک چین مین نت، ارز دیجیتال اختصاصی دارند و از طریق آن، پرداخت پاداش‌ها و کارمزد تراکنش‌ها مدیریت می‌شود. ارزهای دیجیتال مین نت دارای ارزش واقعی هستند و معمولا در ده‌ها صرافی خرید و فروش می‌شوند. این در حالی است که رمز ارز اختصاصی تست نت هیچ‌گونه ارزش واقعی ندارد. بلکه صرفا برای آزمایش مواردی مانند کیفیت انجام تراکنش‌ها، آدرس شبکه و تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز به‌کار می‌روند.
در خصوص تفاوت تست نت و مین نت، بد نیست که کمی جزئی‌تر به مسئله نگاه کنیم. برای این منظور به سراغ شبکه تست نت بیت کوین می‌رویم که در سال 2010 راه‌اندازی شد. آدرس ولت‌های شبکه مین نت و تست نت بیت کوین کاملا با یکدیگر تفاوت دارند. به این ترتیب عملا امکان ارسال بیت کوین از مین نت به تست نت وجود ندارد.
پارامتر دیگری به نام Address Version نیز در شبکه‌های تست نت و مین نت بیت کوین با یکدیگر تفاوت دارند. از سویی دیگر، بلوک جنسیس یا پیدایش شبکه بیت کوین، تنها در مین نت وجود دارد. مدل پورت‌های اتصال گره‌ها به شبکه تست نت و مین نت بیت کوین نیز متفاوت است.
معرفی تعدادی از شبکه های تست نت معروف بازار کریپتوکارنسی
همان طور که اشاره کردیم، معروف ترین شبکه های بلاک چین در بازار کریپتوکارنسی دارای تست نت اختصاصی هستند. بالاتر به شبکه تست نت بیت کوین اشاره کردیم. در این جا بد نیست که برخی دیگر از تست نت‌های معروف در بازار رمزارزها را مرور کنیم:
- مومبای (Mumbai): تست نت شبکه پالیگان
- آپتیمیسم جورلی (Optimism Goerli): تست نت شبکه آپتیمیسم
- جورلی (Goerli): تست نت شبکه اتریوم
- رینکبی (Rinkeby): تست نت شبکه اتریوم
- سولانا دونت (Solana Devnet): تست نت شبکه سولانا
- آربیتروم جورلی (Arbitrum Goerli): تست نت شبکه آربیتروم
- سپولیا (Sepolia): تست نت شبکه اتریوم
- بیکن چین (Beaconchain): تست نت شبکه اتریوم
- آرئون نتورک (Areon Network): تست نت شبکه بایننس چین
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، برخی از شبکه های بلاک چین مانند اتریوم، چندین تست نت اختصاصی دارند. جایگاه شبکه اتریوم در بازار کریپتوکارنسی باعث شده تا توسعه دهندگان، چندین شبکه تست نت برای آزمایش موارد گوناگون قبل از اعمال تغییرات در شبکه اصلی به‌صورت جداگانه راه‌اندازی کنند. نمونه این ماجرا را می‌توان در آپدیت دنکون (Dencun) مشاهده کرد که بعد از ماه‌ها آزمایش در تست نت‌های مختلف اتریوم به شبکه اصلی انتقال پیدا کرد.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که منظور تست نت چیست و چه تفاوتی با مین نت دارد. کاربران عادی در بازار رمزارزها که صرفا با هدف سرمایه‌گذاری وارد این حوزه شده‌اند، چندان با تست نت‌ها سروکار ندارند. این در حالی است که توسعه دهندگان برنامه‌های غیرمتمرکز باید دائما در تعامل با تست نت شبکه‌های مختلف باشند. به هر ترتیب، وجود تست نت‌ها به پیشرفت هرچه بیشتر بازار کریپتو توأم با امنیت و پایداری کمک می‌کند.
