توکن های غیرقابل تعویض یا nft ها، نوعی ارز دیجیتال منحصربه‌فرد هستند که در بستر بلاک چین ضرب می‌شوند. هر کدام از این توکن‌ها، ماهیت و کاربرد خاصی دارند و قیمت هر توکن NFT کاملا منحصربه‌فرد است. یکی از موضوعات مهم درباره این طبقه از دارایی‌ها، نحوه دسته‌بندی توکن های غیرمثلی است. واقعیت از این قرار است که می‌توان از جنبه‌های گوناگون، انواع NFT را طبقه‌بندی کرد. در این مطلب قصد داریم به معرفی دسته‌بندی‌های رایج درباره توکن‌های غیرقابل تعویض بپردازیم.
انواع NFT بر اساس کاربرد
رایج‌ترین طبقه‌بندی انواع NFT در بازار بر اساس کاربرد آن‌ها است. بر این اساس، توکن‌های غیرقابل تعویض را می‌توان در گروه‌های مختلفی طبقه‌بندی کرد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
1. توکن NFT تصاویر پروفایل
برخی از توکن‌های NFT برای استفاده به عنوان تصاویر پروفایل در پلتفرم‌های مختلف اعم از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان کاربرد دارند. این توکن‌ها اصطلاحا با نام PFP شناخته می‌شوند. اولین بار در سال 2017 بود که با رونمایی از مجموعه کریپتوپانکس، گرایش برای استفاده از این توکن‌ها در پروفایل شخصی بین فعالان بازار ارز دیجیتال رایج شد.
2. توکن NFT هنر
بسیاری از نقاشی‌های دیجیتال، تصاویر عکاسی و محصولات دیگر هنرهای تجسمی را هم می‌توان در قالب توکن NFT شناسنامه‌دار کرد. NFT هنر کمک می‌کند تا به نوعی مالکیت آثار هنری در بستر اینترنت تضمین شود و امکان کسب درآمد برای هنرمندان از محل فروش آثارشان فراهم گردد.
3. توکن NFT موسیقی
خوانندگان می‌توانند آلبوم‌های موسیقی خود را در قالب توکن NFT نشانه‌گذاری کرده و به علاقه‌مندان در بستر اینترنت بفروشند. به این‌ترتیب خریداران می‌توانند آثار هنرمندان محبوب خود را با خرید نسخه اصلی در قالب توکن NFT حمایت کنند.
4. توکن NFT بازی
بسیاری از آیتم‌ها و اقلام درون بازی‌های کریپتویی در قالب توکن NFT قابل خرید و فروش هستند. این توکن‌ها معمولا در فروشگاه اختصاصی بازی‌ها عرضه می‌شوند.
5. توکن NFT زمین مجازی
خرید و فروش زمین‌های مجازی در برخی از پلتفرم‌های متاورسی بازار کریپتو رایج است. به عنوان مثال می‌توان به دیسنترالند اشاره کرد که یکی از محبوب‌ترین بازی‌های این حوزه است. هر قطعه زمین مجازی در این بازی‌ها با یک توکن NFT منحصربه‌فرد شناسنامه‌دار می‌شود و خریدار آن در واقع مالک زمین خواهد بود.
6. توکن NFT احراز هویت
این امکان وجود دارد که از توکن‌های NFT برای احراز هویت افراد نیز استفاده کرد. به‌طوری‌که به هر فرد یک توکن NFT اختصاصی نسبت داده می‌شود و هویت افراد با استفاده از آن تایید می‌گردد.
7. توکن NFT ورزشی
بسیاری از کمپانی‌های بزرگ در حوزه محصولات ورزشی مانند آدیداس، نایک و غیره هم در زمینه عرضه توکن‌های NFT ورزشی فعالیت می‌کنند. علاقه‌مندان می‌توانند در پروژه‌های متاورس با خرید این توکن‌ها، اقلام ورزشی مورد نیاز خود را در دنیای مجازی در اختیار بگیرند.
انواع NFT بر اساس تعامل
انواع NFT را می‌توان بر اساس تعامل در دو گروه اصلی طبقه‌بندی کرد. منظور از تعامل، برخورداری از قابلیت‌های ثابت یا متغیر در توکن‌های غیرقابل تعویض است. سه گروه اصلی توکن‌های NFT عبارت‌اند از:
1. توکن NFT استاتیک
توکن NFT استاتیک دارای ویژگی‌های ثابت و غیرقابل تعویض است. به عبارت دیگر در گذر زمان ماهیت ابتدایی خود را بدون تغییر حفظ می‌کند. معمولا توکن های NFT هنر از این نوع هستند.
2. توکن NFT دینامیک یا پویا
توکن NFT دینامیک ویژگی‌های ثابت ندارد و ممکن است در گذر زمان دستخوش تغییر شود. این امکان وجود دارد که عوامل داخلی یا خارجی در یک پلتفرم روی ویژگی‌های توکن NFT تاثیرگذار باشند. به عنوان مثال در بازی های کریپتویی، کاراکتر اصلی در طول بازی رشد می‌کند و ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه می‌شود.
انواع NFT بر اساس استاندارد ساخت توکن
بسته به اینکه توکن NFT در کدام شبکه بلاک چین راه‌اندازی شود، استاندارد خاصی برای توسعه آن به‌کار می‌رود. بسیاری از انواع NFT در بستر شبکه اتریوم راه‌اندازی می‌شوند. جالب است بدانید که اتریوم هم چند استاندارد جداگانه برای این توکن‌ها در نظر گرفته است. دو مورد از معروف‌ترین استانداردهای طراحی توکن غیرقابل تعویض عبارت‌اند از:
1. استاندارد ERC-721
معروف‌ترین استاندارد توکن‌های غیرمثلی، ERC-721 است که در شبکه اتریوم توسعه یافته است. با استفاده از این استاندارد می‌توان توکن‌های منحصربه‌فرد طراحی کرد که نه تنها مالکیت را نمایندگی می‌کنند؛ بلکه امکان انتقال آن‌ها نیز بین کیف پول‌های مختلف به راحتی وجود دارد.
2. استاندارد ERC-1155
استاندارد ERC-1155 نیز در بستر اتریوم توسعه داده شده است. این استاندارد را می‌توان همزمان برای ایجاد توکن NFT و توکن‌های قابل تعویض استفاده کرد. استاندارد ERC-1155 قابلیت پشتیبانی از انواع توکن‌ها را در قالب یک قرارداد هوشمند دارد و به همین دلیل از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است. به‌طوری‌که مدیریت توکن‌های چندگانه را تسهیل می‌کند. در اکوسیستم معروف سندباکس، توکن‌های NFT در بازی‌ها با این استاندارد طراحی می‌شوند.
انواع NFT بر اساس مجوز
یک دسته‌بندی دیگر برای انواع NFT وجود دارد که شاید چندان شناخته شده نباشد؛ اما از اهمیت زیادی برخوردار است. سوال اساسی این است که یک توکن غیرمثلی چه امتیازات و مجوزهایی را برای خریدار به ارمغان می‌آورد؟ بر این اساس، انواع توکن‌های NFT را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
1. توکن NFT مجوز باز
توکن‌های با مجوز باز، حقوق گسترده‌ای را به مالکان خود اعطا می‌کنند. به عنوان مثال، امکان اصلاح و تغییر ویژگی‌های توکن برای خریدار ایجاد می‌شود. حتی بعضا امکان کپی برداری از توکن نیز فراهم می‌شود. دسترسی به توکن برای اشتراک گذاری در پلتفرم‌های مختلف نیز یکی دیگر از قابلیت‌های این گروه از دارایی‌ها است. به زبان ساده، این دسته از توکن‌ها رویکرد مشارکتی و تعاملی در قبال خریداران دارند.
2. توکن NFT مجوز بسته
توکن‌های بدون مجوز معمولا با محدودیت‌های زیادی همراه هستند. حقوق اصلی در ضرب و توزیع این توکن‌ها برای سازنده اولیه محفوظ باقی می‌ماند و خریداران بعدی نمی‌توانند در آن دخل و تصرف داشته باشند. معمولا زمانی که به دنبال تثبیت مالکیت معنوی یک اثر هنری هستند، به سراغ این دسته از توکن‌های NFT می‌روند. این توکن‌ها تنها قابلیت معامله برای اهداف تجاری را دارند و نمی‌توان تغییری در آن‌ها اعمال کرد.
3. توکن NFT با مجوز محدود یا جزئی
دسته سوم، توکن‌هایی هستند که مجوزهای موردی برای دسترسی‌های محدود به خریداران اعطا می‌کنند. به عبارت دیگر این دسته از توکن‌ها را می‌توان جایی بین توکن‌های مجوزهای باز و بسته قرار داد.
کلام پایانی
در این مطلب به معرفی انواع NFT پرداختیم. شما می‌توانید توکن های NFT را از دیدگاه‌های مختلف دیگر هم دسته‌بندی کنید. جدای از دسته‌بندی‌هایی که برای این توکن‌ها ذکر کردیم، قیمت‌گذاری آن‌ها تنها تابعی از ویژگی‌هایشان نیست. بلکه مانند ارزهای دیجیتال، در بسیاری از مواقع جو روانی و تقاضای موجود در بازار زمینه‌ساز افزایش یا کاهش قیمت این دسته از توکن‌ها می‌شود.
