امواج الیوت (Ellott Wave) یکی از نظریه‌های قدیمی در تحلیل تکنیکال است. تحلیل‌گران تکنیکال با موج شماری الیوت، نمودار قیمت ارزهای دیجیتال را به فازهای مختلف تقسیم می‌کنند. این نظریه برای هر یک از فازهای شناسایی شده، پیشنهاد‌های معامله اختصاصی دارد. شما می‌توانید با استفاده از امواج الیوت، چرخه‌های بازار در بلند مدت را شناسایی کنید. اگر شما هم قصد سرمایه‌گذاری بلند مدت در ارزهای دیجیتال را دارید، بد نیست که از امواج الیوت استفاده کنید. در ادامه این مطلب، راهنمای تحلیل تکنیکال با استفاده از نظریه امواج الیوت را آماده کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم مطالعه آن را از دست ندهید.
امواج الیوت (Elliott Wave) چیست؟
امواج الیوت به زبان ساده، یک نظریه قدیمی در تحلیل تکنیکال است که برای پیش‌بینی و تحلیل حرکات قیمت در بازارهای مالی استفاده می‌شود. این نظریه بر اساس این اصل استوار است که قیمت‌ها در قالب الگوهای موجی تکرار شونده به نام “امواج الیوت” حرکت می‌کنند و این الگوها به‌صورت دائمی در بازار تکرار می‌شوند.
هر یک از امواج، نمودار قیمت را در مسیر صعودی یا نزولی هدایت می‌کنند. موج‌ها در روند حرکت قیمت سهام و رفتار مصرف‌کنندگان قابل مشاهده هستند. سرمایه‌گذاران از این الگوها برای سرمایه‌گذاری موفق با سود بالا بهره می‌برند و به همین دلیل آن‌ها را با اصطلاح موج‌سواران بازار سرمایه نام می‌برند.
نظریه الیوت از یک سو بر پایه محاسبات ریاضی است و از سوی دیگر بر پایه روانشناسی پیش می‌رود. روش الیوت به بررسی تغییرات قیمت در طولانی مدت می‌پردازد. این تغییرات در نتیجه تغییرات مداوم در بُعد احساسی سرمایه‌گذاران اتفاق می‌افتند، که خود حاصل از تاثیرات روانشناختی بر جمعیت طی بازه زمانی خاص هستند.
رالف نلسون الیوت (Ralph Nelson Elliott)، نظریه امواج الیوت را معرفی کرد. او پس از بازنشستگی اجباری به دلیل بیماری، شروع به مطالعه نمودارهای بازار سهام کرد و به این نتیجه رسید که الگوهای تکرارشونده‌ای در سطوح زمانی مختلف وجود دارند. الیوت در سال ۱۹۳۸ کتابی با عنوان “اصول موج” منتشر کرد و در آن نظریه خود را به طور کامل شرح داد. این کتاب به عنوان مرجع اصلی نظریه امواج الیوت شناخته می‌شود.
دسته‌بندی امواج الیوت
در این بخش از آموزش امواج الیوت باید به بررسی دسته‌بندی این نظریه اساسی بپردازیم. امواج الیوت به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند. دسته اول موج‌های جنبشی یا انگیزشی (Impulsive) هستند که از ۵ ریز موج تشکیل شده، روندی در جهت بازار را شکل می‌دهند و منجر به حرکت فعالانه بازار می‌شوند. دسته دوم موج‌های اصلاحی یا Corrective هستند. این موج‌ها از ۳ ریز موج تشکیل شده و در خلاف روند حرکت می‌کنند.
1. ریز موج‌های جنبشی (Impulsive Waves)
امواج جنبشی قدرت بیشتری داشته و جهت بازار را تعیین می‌کنند. سرمایه‌گذارها به دلیل حرکات بزرگ‌تر در روند بازار، ترجیح می‌دهند در جهت امواج جنبشی ترید کنند. همانطور که گفتیم امواج خود از مجموعه دیگری از امواج تشکیل می‌شوند که ساختار تشکیل‌دهنده موج را ایجاد می‌کنند. ساختارهای تشکیل‌دهنده موج‌های جنبشی به سه دسته تقسیم می‌شوند و عبارتند از:
- موج‌های گسترده یا Extended
- موج‌های مثلث متقاطع موج پنجمیا Diagonal triangle at wave five
- موج‌های ناقص یا Failure
در تصویر بالا، نمای 5 ریز موج اصلی تشکیل دهنده امواج جنبشی را مشاهده می‌کنید. موج‌های 1، 3 و 5 در جهت روند و موج‌های 2 و 4 خلاف جهت روند هستند. همانطور که شاهدید، برآیند 5 موج در جهت روند اصلی (صعودی) هستند.
2. ریز موج‌های اصلاحی (Corrective Waves)
موج‌های اصلاحی در خلاف جهت بازار اتفاق می‌افتند، به همین دلیل ضعیف‌تر و کوچک‌تر هستند. موج‌های اصلاحی در تحلیل امواج الیوت به ۶ دسته موج دیگر تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته‌ها به الگو و جهت امواج بستگی دارد. این امواج با نام‌های زیر شناخته می‌شوند:
- امواج زیگ زاگ یا Zigzag
- امواج صاف یا فلت یا Flat
- امواج مثلث افقی یا Horizontal Triangle
- امواج الگوهای زیگ زاگ دوگانه یا Double three
- امواج الگوهای زیگ زاگ سه گانه یا Triple three
در تصویر فوق، نمایی از امواج اصلاحی را مشاهده می‌کنید که از 3 ریز موج تشکیل می‌شوند. همانطور که شاهدید، امواج A و C در جهت اصلاح قیمت و موج B در جهت روند اصلی (صعودی) است. برآیند هر 3 موج در کنار هم منجر به کاهش قیمت می‌شوند.
راهنمای تحلیل تکنیکال به‌کمک امواج الیوت
برای آنکه بتوانید از امواج الیوت در تحلیل تکنیکال نمودار قیمت دارایی‌ها به درستی استفاده کنید، باید به قوانین آن آشنایی داشته باشید. البته توجه داشته باشید که هیچ یک از قوانین امواج الیوت که در ادامه مشاهده می‌کنید، به‌صورت قطعی رخ نمی‌دهند و ممکن است به‌دلایل مختلف نقض شوند. تجربه نشان می‌دهد که در بسیاری از مواقع این نکات صادق هستند. به‌همین دلیل توجه به آن‌ها می‌تواند در تصمیم‌گیری درست به شما کمک کند.
در مواجهه با 5 موج اصلی امواج جنبشی به 5 نکته مهم زیر توجه داشته باشید:
- موج 2 همواره کمتر از 100 درصد موج 1 اصلاح قیمت می‌کند.
- موج 4 همواره کمتر از 100 درصد موج 3 اصلاح قیمت می‌کند.
- موج 3 همواره تا سطحی بالاتر از موج یک ادامه می‌یابد.
- هیچ‌گاه موج 3 به عنوان کوچک‌ترین موج صعودی شناخته نمی‌شود.
- هر یک از ریز موج‌های صعودی و نزولی به‌ترتیب به 5 و 3 فاز تقسیم می‌شوند. (به‌تصویر زیر دقت کنید)
در مواجهه با 3 موج اصلی امواج اصلاحی به 3 نکته مهم زیر توجه داشته باشید:
1. افزایش قیمت موج B همواره کمتر از موج A است.
2. موج C همواره تا نقطه‌ای پایین‌تر از موج A ادامه پیدا می‌کند.
3. هر یک از ریز موج‌های نزولی و صعودی به ترتیب به 5 و 3 فاز تقسیم می‌شوند. (به‌تصویر زیر دقت کنید)
معنای هر یک از ریز موج‌ها در نظریه امواج الیوت چیست؟
امواج الیوت معمولا از کنار هم قرار گرفتن 8 موج (5 موج جنبشی و 3 موج اصلاحی) تشکیل می‌شود. منطق امواج الیوت پیشرفته مبتنی بر روانشناسی بازار هستند. به عبارت دیگر هر یک از این امواج بازتاب دهنده رفتار جمعی معامله‌گران در بازار هستند. در این قسمت نیم نگاهی به هر یک از ریز موج‌های هشت‌گانه و مفهوم روانشناسی موجود در آن‌ها میپردازیم.
1. موج 1
تشخیص شروع امواج الیوت با موج 1 صورت می‌گیرد. این موج کوچک و رو به افزایش است و نشان‌دهنده فشاری اندک در تقاضا است. بنابراین ابداً شاهد روندی گاوی یا صعودی نخواهیم بود. این صعود به دلیل خرید تعدادی از عرضه‌ها توسط سرمایه‌گذاران رخ می‌دهد و در نهایت با ایجاد موج دوم پایان می‌یابد.
معمولا نیمه ابتدایی موج 1 پایه و اساس شکل‌گیری روند جنبشی است. در این محدوده بسیاری از معامله‌گران تصور می‌کنند که فرصتی برای ورود به بازار در جهت روند نزولی گذشته فراهم شده است. به‌همین دلیل بیشتر پوزیشن‌های معاملاتی در جهت شورت (Short) یا فروش هستند. ویژگی بارز نیمه ابتدایی موج یک، افزایش حجم معاملات با روندی ملایم است.
در نیمه دوم موج 1، معامله‌گران متوجه می‌شوند که با روند صعودی جدیدی روبه‌رو شده‌اند. همین امر یک نوع چرخش در بازار ایجاد می‌کند و به همین دلیل افزایش حجم معاملات با سرعت بیشتری رخ می‌دهد. اگر در نیمه ابتدایی بیشتر خریداران، بازیگران بزرگ بازار هستند، در نیمه دوم، معامله‌گران خرد هم به تدریج وارد می‌شوند.
2. موج 2
برای شکل‌گیری موج دوم، باید روند معکوس شود یا چرخشی اندک داشته باشد. به این ترتیب موج دوم موجی اصلاحی و رو به پایین خواهد بود. این موج زمانی ایجاد می‌شود که فشار در عرضه اتفاق بیافتد، بدین معنا که دارایی خریداری شده بیش از عرضه باشد.
در این حالت خریداران متوجه می‌شوند که قیمت واقعی دارایی کمتر از قیمت خریداری شده است. در این حالت موج دوم شدت می‌گیرد؛ چرا که خریداران پیشین قصد فروش دارایی خود برای برداشت سود را دارند و در عین حال خریداران جدید به دنبال خرید سهام هستند. در این حالت قیمت شکسته می‌شود، اما کف قیمت آغازین را رد نمی‌کند. در نهایت پس از اندکی زمان، نوبت به موج سوم می‌رسد.
موج 2 بخش قابل توجهی از افزایش قیمت در موج 1 را اصلاح می‌کند. هر چند بسیاری از خریداران در نیمه دوم موج 1، در این فاز وارد ضرر می‌شوند؛ اما یک نقطه امیدوارکننده در موج 2 وجود دارد. حجم معاملات در موج 2 معمولا کمتر از موج 1 است. ضمن اینکه نوسانات قیمت کمتری را هم در فاز 2 شاهد هستیم و افت قیمت با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد. موج 2 نشانه از نزدیک شدن به پایان فشار فروش در بازار است. در پایان این موج، بسیاری از معامله‌گران مطمئن می‌شوند که روند نزولی واقعا به پایان رسیده است.
3. موج 3
برای شروع موج سوم باز هم نیاز به اتفاقی دیگر برای تغییر جهت و تشکیل موج بازار داریم. بنابراین موج سوم دوباره موجی جنبشی می‌شود. موج سوم به نوعی تکرار موج اول است با این تفاوت که این بار فشار اندکی بیشتر است و معمولا بزرگ‌ترین موج در امواج الیوت شکل می‌گیرد.
همانطور که گفتیم این موج تقریباً با روندی یکسان با موج یک شکل گرفته، بدین معنا که در نتیجه موج دوم، شمار بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلیل ازدیاد عرضه تصمیم به خرید می‌گیرند و به این ترتیب موجی صعودی ایجاد می‌شود. با افزایش خریداران اطمینان مردم نسبت به این سهام افزایش می‌یابد. در نتیجه موجی عظیم اقدام به خرید کرده و باعث افزایش قیمت به بالای سقف پیشین در موج یک می‌شوند.
در بسیاری از مواقع، موج 3 بزرگ‌ترین فاز صعود در الگوی الیوت است. بیشترین حجم معاملات در بین امواج هشت‌گانه مربوط به همین فاز است. ضمن اینکه تغییرات قیمت کاملا ملموس هستند. معمولا بسیاری از معامله‌گران محتاط و کسانی که تا در موج 1 فرصت ورود پیدا نکردند، در این فاز وارد بازار می‌شوند.
4. موج 4
با افزایش خرید بار دیگر موجی اصلاحی ایجاد می‌شود. این موج کوچکِ نزولی در نتیجه افزایش سیگنال‌های خرید در قیمت بالا ایجاد می‌شود. زمانی که خرید زیاد شده و عرضه در مقایسه با آن کمتر می‌شود، خریداران متوجه قیمت بالای دارایی خریداری شده نسبت به قیمت اصلی آن می‌شوند. در این موج همچنان شمار بالایی خریدار در انتظار خرید دارایی هستند، به این ترتیب این ریزش به نسبت جزیی و اندک خواهد بود.
موج 4 از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی با موج 2 دارند. به‌همین دلیل از نظر تحلیل تکنیکال خیلی راحت‌تر قابل پیش‌بینی است. در این مرحله معمولا بخشی از معامله‌گرانی که در فاز یک وارد بازار شده، شناسایی سود کرده و از آن خارج می‌شوند. بر این اساس ممکن است موج 4 در مقایسه با موج 2 مدت زمان بیشتری به طول بینجامد.
5. موج 5
پس از ریزش اندک دوباره شاهد ایجاد موج صعودی یا جنبشی خواهیم بود. این موج آخرین حرکت قابل انتظار است. در این حالت خریداران متوجه امکان خرید دیگر دارایی‌ها و دریافت سود بیشتر می‌شوند. در نتیجه خرید کمتر می‌شوند، اما پیش از آنکه بازار معکوس شود، قیمت واقعی قبل از تغییر جهت، به حداکثر قیمت می‌رسد.
با شروع موج 5، هر چند روند در بازار صعودی خواهد بود؛ اما سرعت تغییرات قیمت در مقایسه با موج 3 به‌طور کاملا محسوسی کاهش پیدا می‌کند. حجم معاملات در موج 5 کمتر از موج 3 است. این در حالی است که امکان دارد موج 5 شاهد افزایش قیمت بیشتری باشد. در انتهای موج 5، نوعی خوش بینی مفرط در بازار حاکم می‌شود. به‌همین دلیل برخی از معامله‌گران با چشم بسته وارد بازار می‌شوند.
6. موج A
در موج A بسیاری از معامله‌گران متقاعد نشده‌اند که روند جنبشی صعودی در بازار به پایان رسیده است. به همین دلیل نه تنها از بازار خارج نمی‌شوند؛ بلکه از فرصت ایجاد شده برای ورود مجدد به بازار هم بهره می‌گیرند. به‌همین دلیل است که شاهد شکل‌گیری ریز موج‌های زیاد در فاز A امواج اصلاحی هستیم و نمودار شکل زیگزاگ پیدا می‌کند.
7. موج B
موج B به منزله تکمیل تله برای معامله‌گران در بازار شکل می‌گیرند. با آغاز فاز B بسیاری تصور می‌کنند که روند صعودی بار دیگر از سر گرفته شده است. اما از آنجایی که معامله‌گران حرفه‌ای به بازار وارد نمی‌شوند، حجم معاملات در موج B چندان بالا نیست. مراقب باشید که هیچ‌گاه در تله موج B در الگوی الیوت نیفتید.
8. موج C
با شروع موج C عملا همه تصورات اشتباه در موج A و B به دیوار محکم برخورد کرده و فرو می‌ریزند. به همین دلیل معمولا میزان اصلاح قیمت در موج C نیست به موج A بیشتر خواهد بود. با نزدیک شدن به پایان فاز C ناامیدی در بازار بین معامله‌گران مبتدی به اوج خود می‌رسد. اینجا دقیقا همان نقطه‌ای است که بازیگران بازار به‌آرامی دست به خرید می‌زنند.
کلام پایانی
در این مطلب بررسی کردیم که امواج الیوت چیست و چگونه می‌توان از آن در تحلیل تکنیکال استفاده کرد. ماهیت این نظریه کاربردی بیشتر با سرمایه‌گذاری بلند مدت در بازار ارزهای دیجیتال سازگار است. حتی اگر استراتژی‌های ترید کوتاه مدت را دنبال می‌کنید، با استفاده از امواج الیوت ارز دیجیتال می‌توانید شرایط حاکم بر بازار را تا حدی تشخیص دهید. در یک کلام باید بگوییم که استفاده از تئوری امواج الیوت برای معامله کردن در جهت روندهای حاکم بر بازار نقش به‌سزایی دارد.
